Er kunnen tal van redenen zijn om eigengemaakte video’s te gebruiken in je lessen. Denk maar aan korte kennisclips over moeilijke theoretische onderwerpen uit je les of instructiefilmpjes waarmee je je studenten wegwijs maakt in het gebruik van een software tool of de juiste handelingen aanleert om een wond te verzorgen. Ook integrale lesopnames kunnen een meerwaarde bieden, als extra studiemateriaal naast je bestaande lessen.
Voor je start met differentiëren, breng je best de competenties van de studentengroep waaraan je lesgeeft, ofwel de beginsituatie, in kaart.
Ten eerste zijn de onderwijskenmerken een cruciaal onderdeel van de beginsituatie.
Denk hierbij aan jouw eigen persoonlijkheid als lesgever: welk type lesgever ben je of wil je zijn? Wat zijn/waren jouw eigen leervoorkeuren? Met welke motivatie sta je voor de klas en wat zijn de hogere doelen die je wenst te bereiken met jouw studenten?
Onderwijskenmerken gaan ook breder: welke lokalen en didactisch materiaal heb je ter beschikking, welk leerklimaat en welke visie heerst er binnen de opleiding en de onderwijsinstelling waarin je werkt?
Neem even de tijd om deze vragen voor jezelf te beantwoorden.
Daarnaast breng je, vooraleer je gaat differentiëren, best de kenmerken van de studentengroep waaraan je lesgeeft, ofwel de beginsituatie, in kaart. Dit doe je niet enkel bij de start van jouw OLOD, maar best bij het begin van elke les.
Volgens Struyven et al. (2015) zijn er vier studentenkenmerken die relevant zijn binnen de leercontext van studenten: (1) competenties, (2) interesses, (3) leervoorkeuren en leertempo en (4) achtergrondkenmerken. Voor meer informatie, zie de tabel hieronder. Inzicht in deze aspecten geeft jou een indicatie waar je moet beginnen, en kan studenten inzicht geven waar ze zich bevinden en waar ze naartoe moeten.
| Competenties | Interesses |
| Cognitieve: vaardigheden om intelligentie optimaal te benutten (info opslaan, verwerken, verbinden, problemen oplossen) Metacognitieve: kennis over het eigen leren Sociaal-affectieve: de motivatie, het omgaan met anderen, omgaan met gevoelens (Psycho-)motorische: fysieke vaardigheden, zowel grove als fijne motoriek | Interesses, passies, huidige trends die leven bij de studentengroep waaraan je lesgeeft. |
| Leervoorkeuren en leertempo | Achtergrondkenmerken |
| De manier waarop studenten graag en/of goed leren (’s ochtends of ’s avonds, alleen of samen, op papier of digitaal, al doende of al luisterend, visuele schema’s of samenvattingen in woorden, van detail > overzicht of van overzicht > detail, enz.) Leertempo: snelheid waarmee wordt geleerd Grootste kracht = variatie in didactische aanpak. | Waar je d.m.v. onderwijs niets of weinig kunt aan veranderen (bv. afkomst, cultuur, thuistaal, socio-economische achtergrond). |
Let wel: wanneer je als lector differentieert, speel je niet altijd in op één bepaalde categorie van studentenkenmerken, maar dikwijls op verschillende differentiatievragen tegelijk.
Maar niet enkel de individuele beginsituatie van een student maar ook de samenstelling van de klasgroep is hierbij belangrijk. Je moet weten hoe groot de verschillen tussen de studenten zijn om je didactiek daarop af te stemmen. Ga ook na welk affectief klimaat er heerst in de studentengroep: een positief leefklimaat bevordert het leren.
Onze studentenpopulatie kent een grote diversiteit: studenten verschillen van elkaar in interesses, talenten, voorkennis, culturele achtergrond, denkvaardigheden, zelfredzaamheid, sociale omgang, affectieve vaardigheden, enz. Dat maakt het leerproces uniek voor elke student, maar maakt het voor jou als lector soms een pittige uitdaging om les te geven.
Volgens het model van Struyven et al. (2019) onderscheiden we volgende soorten differentiatie:
Binnen deze drie aspecten kun je gaan differentiëren op vlak van niveau (verschillen in cognitieve vaardigheden: bv. intelligentie, metacognitieve vaardigheden, leervoorkeuren), tempo (verschillen in de snelheid van verwerving en/of verwerking van leerstof) en interesses.
Interne differentiatie is dus gerelateerd aan elk onderdeel van het didactisch model van De Corte (Standaert, 2012): de beginsituatie, doelstellingen, onderwijsleeromgeving (didactische werkvormen, opvoedingsrelatie, leerinhouden, media) en evaluatie.
Het kader kwaliteitsvol toetsen schetst het Howestbrede toetsbeleid. Het geeft de concrete verwachtingen weer en geeft handvatten voor de implementatie in de opleidingen.
“Wat moeten we kennen en kunnen?” Het is de eerste vraag die op menig studententong ligt. De manier van toetsen stuurt het leerproces van studenten. Wil je bijvoorbeeld studenten brengen tot toepassing dan is het noodzakelijk dat je deze toepassing evalueert en je niet beperkt tot kennis/inzicht.
Onderstaande afspeellijst legt het kader kwaliteitsvol toetsen en de onderliggende principes uit. Het biedt een inleiding om je eigen onderwijspraktijk te optimaliseren.
Anderstalige collega’s kan je eventueel doorverwijzen naar de Engelstalige versie van dit samenvattend filmpje: Click here to watch a summary video in English.
Na deze algemene inleiding kan je je eigen onderwijspraktijk van naderbij onder de loep nemen en jezelf verder verdiepen in specifieke topics.
Vul de toetsscan voor docenten of de toetsscan voor opleidingen in. Deze zijn opgenomen in de cursus onderwijsprofessionalisering van dienst Onderwijs op Leho. Wanneer je nog niet eerder voor deze cursus was ingeschreven, word je gevraagd dit eerst te doen.
Lees de verschillende blogtips onder de tag “Kwaliteitsvol toetsen”. Scrol door de tips en lees deze die voor jou relevant zijn of waarrond je op dit moment concrete vragen hebt.
Het volledige kader kwaliteitsvol toetsen kan je hier nalezen.
Heb je verder nog vragen, neem dan contact op met elke.ruys@howest.be
Feedback is een communicatietechniek en een van de meest krachtige instrumenten die je als lector kan inzetten om het leren van studenten te bevorderen. Volgens Hattie (2014) dient feedback om de kloof te verkleinen tussen waar de student is en waar hij hoort te zijn. Bij het geven van feedback maak je als lector dus het verschil duidelijk tussen de huidige resultaten van een student en de succescriteria.
Effectieve feedback blijft plakken. Dit wil zeggen dat studenten en lectoren iets doen met de feedback. Feedback leidt dus tot actie! Effectieve feedback is gefocust op drie vragen:
Het beantwoorden van deze vragen is steeds gelinkt aan de focus van je feedback:
Bijvoorbeeld: “Over het algemeen vind ik dit een goede tekst. De start vond ik minder… Als je iets schrijft altijd nadenken: gaat mijn bachelorproef hier wel over? Moet ik dat vertellen? Is het relevant of niet?”
Bijvoorbeeld: “Neem tijd om te programmeren. Een planning kan hierbij handig zijn. Hoe denk je het nu aan te pakken? Wat ga je nu eerst doen? Wat kost jou het meeste tijd om te doen?”
Bijvoorbeeld: “Waarom heb je voor die kleur gekozen bij het bepalen van je ontwerp? Hoe ben je daarop gekomen? Waarom is dit de beste keuze?”
Bijvoorbeeld: “Jij bent toch wel een knoeier!”
Effectieve feedback ondersteunt zelfsturing indien ze gebaseerd is op dialoog tussen studenten onderling of tussen student en lector. Op die manier worden studenten uitgedaagd om na te denken over de drie aspecten (verwachtingen, prestatie en toekomstige acties) en krijg je als lector concrete handvatten om je eigen praktijk bij te sturen.
Hieronder vind je een aantal tips om effectieve feedback te geven:
Een samenvattende infographic:
Reflecteer over de effectiviteit van jouw feedback:
Activerend feedbackgesprek na een evaluatie.
Feedback geven aan grote groepen.
Leer je studenten feedback ontvangen.
Feedup, feedback en feedforward bij evaluaties: Praktijkvoorbeeld
Of bekijk de overige blogposts onder de tag Feedback.
Hattie, J. A. (2014). Het verloop van de les: de plaats van feedback . In Leren zichtbaar maken (pp. 149-175). Rotterdam: Bazalt Educatieve Uitgaven.
Nicol, D. J., & Macfarlane-Dick, D. (2006). Formative assessment and self-regulated learning: A model and seven principles of good feedback practice. Studies in Higher Education , 2 (31), 199-218.
Wist je dat?
Het leren van studenten voor 50% wordt beïnvloed door factoren eigen aan de student (bv. motivatie, intelligentie…), 30% door acties van de lesgever en slechts 10% door medestudenten/vrienden?
Wij hebben dus wel degelijk impact, impact die een verschil kan maken.
Welk type mentor ben jij?
Een overzicht van 30 inspirerende quotes van fictieve lesgevers/mentoren, waarin herken jij je? Welk type mentor wil jij zijn voor je studenten?
