We hebben kennis nodig over hoe de hersenen werken om te begrijpen hoe we leren.
Waarom is het belangrijk?
Kennis over het brein en hoe we leren geeft ons belangrijke inzichten in hoe we best instructieactiviteiten opzetten.
Hoe doen?
In onderstaande poster komen 10 concrete tips aan bod rond hoe we onze instructieactiviteiten best vormgeven om studenten optimaal te ondersteunen in hun leerproces.
‘Evidence-based practice’ ook in het onderwijs? Jazeker, een speeddate met een aantal onderwijskundigen van wie hun onderzoek heeft geleid tot belangrijke inzichten in de onderwijskundige literatuur en het onderzoek.
Wat kan jij hiermee? Klik op de bolletjes voor meer informatie.
Meer weten en bron? Deze infographic hebben wij hier gespot, je krijgt er nog wat meer duiding bij.
Formatief toetsen is het geheel aan acties die je als docent kan nemen om zicht te houden op het leerproces van studenten én op basis hiervan bij te sturen. Traditioneel denken we aan tussentijdse toetsen die niet meetellen voor de eindscore. Formatief toetsen is echter meer dan dat. Formatief evalueren kan je continu doen tijdens je instructie- en leeractiviteiten door het inbouwen van:
– Dialoog
– Zelfreflectie (studenten denken na over hun leerproces)
– Leerkansen
Formatief evalueren legt de focus letterlijk op het formatieve of het vormende. In tegenstelling tot summatief evalueren waar de focus ligt op het doen van een definitieve uitspraak.
Waarom belangrijk?
Formatieve evaluatie is een spiegel voor zowel student als docent.
Voor studenten geeft het informatie over de verwachtingen in de module en de manier waarop zij hieraan tegemoet komen. Deze elementen zorgen voor een heel sterk leereffect zoals je ziet in deze figuur. (zie meta-analyses van Hattie).
Ook voor docenten is dit een spiegel. Door regelmatig te polsen in welke mate de studenten de materie verwerken krijg je concrete handvaten om je eigen onderwijspraktijk vorm te geven.
In een zoemsessie geef je studenten een vraag of opdracht die zij samen met hun buurman moeten bediscussiëren of beantwoorden. Aan het geroezemoes dat in de klas ontstaat, dankt de werkvorm haar naam.
Waarom is het belangrijk?
Een zoemsessie is een manier om je college actief te maken. Via zoemsessies worden studenten uitgedaagd om ‘iets’ te doen met de inhoud zoals het stellen van waarom-vragen, het kritisch reflecteren op standpunten, het zoeken naar oplossingen voor gegeven problemen/opdrachten.
Studenten laten stemmen is een mogelijke werkvorm om hen actief te betrekken bij de leerstof. Hierbij leg je een uitdagende stelling, vraag of casus met enkele antwoordmogelijkheden voor aan je studenten.
Waarom?
Stemmingen kunnen op verschillende momenten worden ingezet met verschillende doelen.
Aan het begin van de les. Stemmingen aan het begin van de les kunnen ingezet worden om te peilen of studenten de materie van de voorgaande les al dan niet verwerkt hebben, om noodzakelijke voorkennis bij studenten te activeren, om te peilen in welke mate studenten zich hebben voorbereid op de les en om hen te activeren.
Tijdens de les. Stemmingen kunnen ingezet worden om discussie te ontlokken, om tussentijds te peilen naar de mate waarin studenten de materie begrijpen, om studenten concrete oefeningen te laten maken, om vraaggestuurd les te geven.
Na de les. Stemmingen op het einde kunnen ingezet worden om te peilen in welke mate de studenten de materie begrijpen.
Hoe?
Het organiseren van stemmingen is op zich eenvoudig en gebeurt vaak spontaan door handopsteking of kaartjes. Er zijn echter ook tools die digitaal stemmen mogelijk maken. Via digitaal stemmen kunnen studenten anoniem stemmen, krijg je als lector snel een overzicht van de antwoorden en kan je deze respons concreet gebruiken om feedback te geven.
Het succes van de stemming –digitaal of niet – is afhankelijk van je doelstelling en van de vraagstelling. Te eenvoudige vragen leiden bij iedereen tot hetzelfde antwoord waardoor er geen discussie is. Bij te complexe vragen kunnen studenten niet of niet doordacht stemmen wat de discussie bemoeilijkt. Je kan verschillende soorten vragen stellen, een kort overzicht:
Aanwezigheid. Online stemmen kan gebruikt worden om indirect de aanwezigheid te meten (bv. door te vragen: ‘Zijn jullie aanwezig vandaag?’). Deze aanpak is vooral gepast wanneer je in de les nog zal online stemmen. Op deze manier is deze openingsvraag een test voor jezelf en voor de studenten om te kijken of alles werkt.
Formatief evalueren. Online stemmingen zijn een krachtige tool om vlug een inzicht te krijgen in welke mate studenten ‘mee’ zijn met de materie. Als lector is het belangrijk dat je ruimte laat om de antwoorden te bespreken én de gemaakte fouten op te vangen. Dit betekent dat jouw lesplannen ‘on the spot’ wijzigen.
Flipped classroom. Online stemmingen kunnen gebruikt worden om de voorbereiding van studenten te verzamelen. Op deze manier zie je in welke mate studenten zich hebben voorbereid en je krijgt concrete input om je les op verder te bouwen.
Warm-up voor discussie. Online stemmingen kunnen gebruikt worden voor zoem-sessies.
Onderwijsleergesprek. Een onderwijsleergesprek is een specifieke werkvorm waarbij het lesverloop en de lesinhoud wordt bepaald door de studenten hun vragen. Studenten komen voorbereid naar de les en krijgen uitgebreid de mogelijkheid om hun vragen te stellen. Online stemmingen maken het mogelijk om deze vragen te verzamelen en hierop in te gaan. Je kan de vragen van studenten ook op voorhand verzamelen (via mail of discussieforum in de LeHo) en je les opbouwen aan de hand van deze vragen.
In deze video legt een lesgever in snel tempo uit op welke manieren hij ‘digitale stemmingen’ gebruikt in zijn lessen.
Tools voor digitaal stemmen
Er bestaan heel wat gemakkelijke tools aan de hand waarvan je online stemmingen kan organiseren tijdens je les. Het enige wat je nodig hebt is een internetverbinding en een laptop/tablet/smartphone.
Een aanrader is Socrative. Bekijk onderstaande tutorial en probeer het eens uit!
Opdat studenten een opdracht goed en volledig kunnen uitvoeren, is het belangrijk dat lectoren hun opdracht helder uitschrijven. Daartoe bestaat de checklist Richtlijnen voor richtlijnen, die aangeeft welke onderdelen een volledige opdrachtomschrijving heeft.
Waarom?
Transparantie en duidelijkheid zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat studenten de opdracht uitvoeren zoals je als lector hebt beoogd. Je vermijdt bovendien achterafvragen van studenten zoals Wat zijn de vereiste onderdelen van de opdracht? Hoe lang moet die opdracht zijn? Hoe evalueert de docent de opdracht? Waarom is de opdracht belangrijk in mijn opleiding? …
Hoe?
Hanteer de checklist “Richtlijnen voor richtlijnen” om je opdracht op te stellen, na te lezen of te laten nalezen. Een voorbeeld met duidelijke richtlijnen vinden jullie hier.
Tips
Zorg ervoor dat de volgende elementen opgenomen worden in de opdrachtinstructie:
de doelstellingen van de opdracht;
een te volgen methode of stappenplan;
de voorziene begeleiding;
de te verwachten feedbackprocedure;
de vormelijke aspecten van het eindproduct;
de deadline(s);
de evaluatiecriteria.
Bron:
Peeters, E. & T. Van Houtven (2013). Schrijfvaardigheid in het hoger onderwijs. Praktische handleiding voor krachtig schrijfvaardigheidsonderwijs in de instroomfase. Leuven: Acco.
Bron: Caviglioli, O. (2016, 4 januari). Prinicples of instruction. Opgehaald van https://teachinghow2s.com/blog/principles-of-instruction
